Cuộc đảo chính năm 1932: Từ chế độ quân chủ tuyệt đối đến nền dân chủ hiến pháp

Thái Lan, với lịch sử phong phú và đầy biến động của mình, đã trải qua nhiều giai đoạn chuyển đổi quyền lực đáng chú ý. Một trong những sự kiện quan trọng nhất định hình đất nước này chính là cuộc đảo chính năm 1932, đánh dấu sự kết thúc của chế độ quân chủ chuyên chế và mở ra một kỷ nguyên mới với nền dân chủ hiến pháp. Cuộc đảo chính do Khana Ratsadon (Bảng Cờ Đại Quân) – một nhóm sĩ quan trẻ được dẫn đầu bởi Phraya Manopakorn Nititada, sau này được biết đến với tên gọi Phibun, khởi xướng.

Trước năm 1932, Thái Lan, hay Xiêm như nó được biết trước đây, là một nước quân chủ theo chế độ phong kiến. Vua Rama VII, người cai trị lúc bấy giờ, tuy là một nhà cải cách có tầm nhìn, nhưng quyền lực của ông bị hạn chế bởi những ràng buộc truyền thống và sự bảo thủ của giới quý tộc. Các vấn đề xã hội như bất bình đẳng kinh tế, thiếu cơ hội giáo dục và y tế cho người dân, cùng với sự tham nhũng lan tràn đã gây nên sự bất mãn sâu sắc trong lòng dân chúng.

Bối cảnh này đã tạo ra cơ hội cho Khana Ratsadon. Nhóm này gồm những sĩ quan trẻ tuổi, được đào tạo phương Tây và có tư tưởng dân chủ, tin rằng đất nước cần một thay đổi lớn để tiến bộ. Họ nhận thấy rằng chế độ quân chủ chuyên chế đã lỗi thời và không còn phù hợp với nhu cầu của xã hội hiện đại.

Cuộc đảo chính diễn ra vào ngày 24 tháng 6 năm 1932. Khana Ratsadon đã nhanh chóng chiếm giữ các vị trí quan trọng như Bộ Quốc phòng và Đài Phát thanh Bangkok. Họ ban hành “Bản Tuyên Ngôn của Nhân Dân”, kêu gọi cải cách chính trị, xóa bỏ chế độ quân chủ chuyên chế, và thiết lập một nền dân chủ hiến pháp.

Cuộc đảo chính diễn ra êm đẹp, không có đổ máu đáng kể. Vua Rama VII bị ép buộc phải chấp nhận Hiến pháp mới, với điều khoản chuyển giao quyền lực tối cao cho Quốc hội được bầu cử. Tuy nhiên, nhà vua vẫn giữ một số quyền hạn tượng trưng và là người đứng đầu Nhà nước theo hiến pháp mới.

Dưới thời chính phủ lâm thời do Khana Ratsadon thành lập, Thái Lan đã tiến hành những bước đi quan trọng để hiện đại hóa đất nước:

• Cải cách giáo dục: Đầu tư vào hệ thống giáo dục công cộng và mở rộng cơ hội học tập cho mọi tầng lớp.
• Phát triển kinh tế: Thực hiện các chính sách khuyến khích đầu tư, phát triển cơ sở hạ tầng và đa dạng hóa nền kinh tế.
• Xây dựng thể chế dân chủ: Thành lập Quốc hội với các thành viên được bầu cử, ban hành luật lệ mới và thiết lập một hệ thống tư pháp độc lập.

Cuộc đảo chính năm 1932 là một bước ngoặt quan trọng trong lịch sử Thái Lan. Nó đã chấm dứt chế độ quân chủ chuyên chế kéo dài hàng thế kỷ và mở ra con đường cho nền dân chủ hiến pháp.

Dưới thời chính phủ của Phibun, người đã nắm quyền sau cuộc đảo chính năm 1932, Thái Lan trải qua một giai đoạn phát triển kinh tế và xã hội đáng kể. Tuy nhiên, chế độ quân chủ vẫn duy trì được vị trí quan trọng trong xã hội Thái Lan, và đất nước này tiếp tục phải đối mặt với những thách thức về dân chủ và quyền con người trong những thập kỷ sau đó.

Hình ảnh: Phibun trên đồng tiền Thái Lan 1953

Kết quả của cuộc đảo chính năm 1932

Cuộc đảo chính năm 1932 đã tạo ra nhiều thay đổi sâu rộng cho Thái Lan:

Sự phức tạp của lịch sử

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng quá trình chuyển đổi sang nền dân chủ hiến pháp ở Thái Lan là một quá trình phức tạp và đầy thách thức. Sau cuộc đảo chính năm 1932, đất nước vẫn trải qua nhiều giai đoạn bất ổn chính trị và quân sự.

Phibun, người được xem là “cha đẻ” của chế độ dân chủ hiến pháp ở Thái Lan, sau đó đã thiết lập một chế độ độc tài, nắm quyền tối cao trong suốt thập niên 1940 và 1950. Các cuộc đảo chính quân sự tiếp tục diễn ra trong những thập kỷ sau đó, ngăn cản tiến trình dân chủ của đất nước.

Mặc dù vậy, cuộc đảo chính năm 1932 vẫn là một sự kiện lịch sử quan trọng đánh dấu sự khởi đầu của một kỷ nguyên mới cho Thái Lan. Nó đã đặt nền móng cho sự phát triển kinh tế và xã hội của đất nước trong thế kỷ 20 và góp phần hình thành nên Thái Lan như chúng ta biết ngày nay.

Hơn nữa, cuộc đảo chính năm 1932 cũng là một ví dụ điển hình về sức mạnh của những ý tưởng dân chủ và lòng khát khao thay đổi của người dân. Dù trải qua nhiều khó khăn và thử thách, Thái Lan vẫn đang trên con đường hướng tới một xã hội công bằng và dân chủ hơn.